Astma, Dychawica

Napady kaszlu i duszności. Dolegliwości mają charakter napadowy i ustępują pod wpływem leczenia. Napad astmy rozpoczyna się zwykle drażniącym kaszlem, który staje się coraz bardziej dokuczliwy: towarzyszy mu silna duszność. Chory odkrztusza lepki, przeźroczysty śluz. Wzmożony wysiłek przyczynia się do nasilenia napadu. Typowa jest trudność w wydychaniu powietrza z płuc, któremu towarzyszy świszczący odgłos. Przy lżejszych napadach świsty słychać tylko po przyłożeniu ucha do klatki piersiowej. Po napadzie wszystkie dolegliwości ustępują.

Nadwrażliwość błony śluzowej oskrzeli (prawdopodobnie wrodzona), alergie, zaburzenia samopoczucia, zakażenia dróg oddechowych, pyłki kwitnących roślin, sierść zwierzęca, środki chemiczne, leki (zwłaszcza przeciwbólowe zawierające kwas acetylosalicylowy), wysiłek fizyczny, obrzęk błony śluzowej, zwężenie oskrzeli.

Najbardziej narażona grupa to: palacze tytoniu oraz osoby narażone na zanieczyszczenia atmosferyczne, mgły, środki chemiczne na stanowisku pracy. Osoby , u których często dochodzi do zapalenia oskrzeli. Gdy w rodzinie występuje predyspozycja do alergii. Dzieci najczęściej zapadają na tę chorobę między piątym a dziesiątym rokiem życia (ustępuje po osiągnięciu dojrzałości płuciowej).

Prawidłowo leczona astma nie jest niebezpieczna dla życia. U osób starszych lub osłabionych ciężki i nieleczony napad astmatyczny może spowodować ostre niedotlenienie i prowadzić do śmierci.

Powstaniu astmy nie można zapobiegać, można jednak zapobiec nasileniu dolegliwości i napadom. W przypadku astmy o podłożu alergiczny zasadniczą rolę odgrywa wykrycie czynnika powodującego napady, by w przyszłości ograniczyć kontakt z nim. Można zastosować odczulanie.

Kiedy tylko zajdzie podejrzenie choroby. W przypadku, gdy choroba została rozpoznana wcześniej: kiedy wydolność organizmu jest ograniczona mimo prowadzonego leczenia, gdy budzisz się w nocy z powodu duszności, gdy trudności w oddychaniu utrzymują się nawet pół godz. po zażyciu leków.

Właściwe leczenie może być prowadzone tylko w ścisłej współpracy z lekarzem. Samemu można jednak sobie również pomóc. Należy unikać okoliczności, w których dochodzi do napadów, rzucić palenia, unikać dymu tytoniowego, unikać kontaktu z substancjami drażniącymi, należy uprawiać sport (np. pływanie), unikać zimnego powietrza (okrywając nos i usta szalikiem wychodząc z domu przy niskiej temperaturze), prowadzić trening autogenny.

 * Dzieciom chorym na astmę nie należy dawać pluszowych zabawek.
 * Należy pozbyć się, o ile to możliwe, zwierząt domowych - a jeśli już ma się np. psa, powinien być jak najczęściej kąpany.
 * Należy wystrzegać się wilgoci, chronić przed zarodnikami pleśni.
 * Trudno uchronić się przed zanieczyszczeniami atmosferycznymi. Warto jednak unikać obszarów stale zadymionych, w których ryzyko smogu jest duże.
 * Astmatycy powinni znać okresy pylenia roślin, wiedzieć, kiedy określone pyłki osiągają maksimum stężenia w atmosferze w roku i w ciągu dnia.

 * Bardzo ważne jest unikanie zakażeń dróg oddechowych.
 * Jeśli przyczyną astmy są pyły, opary czy dymy w miejscu pracy, trzeba... zmienić pracę, ponieważ tylko unikanie znanego czynnika drażniącego może całkowicie uwolnić od napadów choroby.
 

Celem leczenia farmakologicznego jest likwidacja nocnych napadów duszności i zmniejszenie częstości dziennych objawów skurczu oskrzeli. Astma jest przewlekłą chorobą zapalną. Stosowane są leki zmniejszające proces zapalny. Są to glikokortykoidy wziewne, które w znaczący sposób zmniejszają odczyny zapalne, powodując, że napady duszności są rzadsze i słabiej wyrażone. W przypadku astmy sporadycznej nie są one konieczne, w innych postaciach astmy trzeba je stosować - są lekami z wyboru. W astmie dziecięcej (w tym - w postaci kaszlowej) bardzo przydatne okazały się leki stabilizujące komórki tuczne, zapobiegające ich degranulacji, czyli kromony (kromoglikan disodowy lub nedokromil sodu). W astmie dorosłych skuteczność tych leków jest wyraźnie gorsza. Podaje się je wziewnie za pomocą specjalnych aparatów zwanych turbohalerami. W przewlekłym leczeniu astmy znalazły zastosowanie leki przeciwleukotrienowe (montelukast i zafirlukast), które mogą stanowić alternatywę dla wziewnych glikokortykoidów. Napady astmatyczne można skutecznie leczyć wziewnymi lekami rozszerzającymi oskrzela, do których zalicza się salbutamol, terbutalina. Przed nocnymi napadami może skutecznie chronić długo działający salmeterol. Nasilenie napadów astmy wymaga zmiany wziewnego glikokortykoidu - słabiej działającego na silniejszy. Wskazówką dla takiej zmiany jest częstsze zażywanie przez chorego leku rozszerzającego oskrzela.

Ciężka astma wymaga leczenia wielokierunkowego, zwłaszcza podawania, na ogół przez krótki czas, glikokortykoidów doustnych (np. prednizonu). Ciężki napad astmatyczny leczy się za pomocą ciągłej inhalacji leku rozszerzającego oskrzela. Niekiedy konieczne jest podanie tego leku w dożylnym wlewie kroplowym. Niestety wiąże się to z licznymi objawami niepożądanym, szczególnie ze strony układu krążenia. Tlenoterapia jest bardzo wskazana. W dramatycznej sytuacji załamania się wydolności oddechowej konieczne jest zastosowanie sztucznej wentylacji za pomocą najwyższej klasy respiratora.