Przewlekła obturacyjna choroba płuc - POChP

---

---

Przewlekła obturacyjna choroba płuc jak wiemy jest połączeniem dwóch chorób – przewlekłego zapalenia oskrzeli i rozedmy płuc. Udział tych dwóch chorób u każdego chorego bywa różny. Zależy to od nasilenia działania czynników niszczących oskrzela i pęcherzyki płucne, od nasilenia nałogu nikotynowego, narażenia na zanieczyszczenia powietrza, indywidualnej odporności i ogólnego stanu zdrowia, itp. Niektórzy ludzie mają genetyczne predyspozycje do tej choroby, co przyspiesza jej rozwój.

Objawy rozedmy płuc
Zniszczenie części pęcherzyków płucnych prowadzi do narastającej duszności i zmniejszenia sprawności fizycznej. Powietrze zalega w płucach i rozdyma klatkę piersiową. Chorym łatwiej jest wydychać powietrze przez zaciśnięte usta.  

3. LECZENIE OBTURACYJNEJ CHOROBY PŁUC

Zasady i taktyki leczenia:

Najważniejsze i zawsze najskuteczniejsze jest zapobieganie chorobie i jej postępowi – czyli profilaktyka.  W leczeniu można wyróżnić cele „taktyczne” wynikające z aktualnego przebiegu choroby: a) łagodzenie objawów; b) zwiększenie tolerancji organizmu na wysiłek fizyczny, który wywołuje duszność i inne objawy; c) zapobieganie zaostrzeniom i ich leczenie. Celami strategicznemi są: poprawa ogólnego stanu zdrowia chorego oraz zapobieganie powikłaniom i ich leczenie.
Po pierwsze profilaktyka!
Badania wykazują, że rzucenie palenia jest najprostszym i najpewniejszym sposobem na powstrzymanie rozwoju POChP i spadku pojemności płuc. Poprawa następuje już w pierwszym roku po zaprzestaniu palenia. Podobna poprawa następuje po zmianie niekorzystnych warunków składu chemicznego powietrza w środowisku  pracy i życia na warunki optymalne dla oskrzeli i płuc.

Dlaczego trudno jest zahamować postęp choroby

U około 80-90% chorych na POChP choroba jest spowodowana silnym nałogiem nikotynowym (palenie papierosów, fajki, itp.) którego leczenie jak dotąd nie jest dostatecznie skuteczne. Nie jest też łatwo obecnie znaleźć inną pracę, jeśli jest się zatrudnionym w zakładzie o dużym stałym zapyleniu (cementownia, młyn, itp), czy zadymieniu toksycznymi dymami, gazami, oparami, itp.

Nasilenie choroby i rodzaj objawów a leki

Zasadą jest dostosowanie leków do konkretnych objawów choroby i stopnia jej zaawansowania.

Gdy dolega poranny kaszel

Jeśli np. mamy do czynienia z wstępna fazą choroby i objawem jest poranny kaszel służacy mniej lub bardziej skutecznemu odkrztuszanie zalegającej, zgęstniałej wydzielinę – stosujemy leków wykrztuśne i rozrzedzające wydzielinę. Jeśli tego nie zrobimy – to wydzielina w oskrzelach staje się dobrą pożywką dla bakterii i wywołuje częste zapalenia oskrzeli. Zwykle zaleca się syropy ziołowe, oraz inne - na bazie gwajakolu, ambroksolu, bromheksynę, itp. Uwaga: nie powinno się stosować w leczeniu stabilnej POChP leków tłumiących suchy kaszel - przeciwkaszlowych.

Zwiększenie tolerancji na wysiłek fizyczny - leczenie duszności

Najbardziej typowym objawem choroby obturacyjnej jest duszność. Może ona być dwojakiego rodzaju

- duszność napadowa i spastyczna  - nasilające się po wysiłkach fizycznych, kaszlu, kontakcie z czynnikami drażniącymi oskrzela, itp.

- duszność stale ograniczająca wydolność fizyczną (nie przemijająca)  – występuje zwykle w zaawansowanej postaci choroby

Leczenie łagodnej duszności napadowej

Duszność napadowa po wysiłku fizycznym, czy kaszlu może być spowodowana tzw. odruchowym zwężeniem oskrzeli, wywołanym przez skurcz ich mięśni. Daje się odwrócić przez zastosowanie leku rozluźniającego napięcie mięśniowe, tzw. leku rozszerzającego oskrzela. Leki rozkurczające oskrzela stanowią podstawę leczenia objawowego POChP. Wybór leku zależy od indywidualnej reakcji chorego na leczenie i dostępności leku. Leki rozkurczające oskrzela stosuje się w razie potrzeby lub regularnie w celu zapobiegania objawom lub ich łagodzenia. W ostrych stanach stosuje się łączenie 2 leków, co może zwiększyć skuteczność leczenia i zmniejszyć ryzyko wystąpienia skutków ubocznych. Preferuje się leki wziewne, w postaci inhalatora pod ciśnieniem. W chorobie obturacyjnej podstawowym lekiem tego rodzaju jest np. bromek ipratropium, itp.

Leczenie duszności spastycznej

U części chorych w reakcji na wysiłek fizyczny, zimne powietrze, kontakt z drażniącymi substancjami chemicznymi szybko narasta duszność.  Ci chorzy mogą mieć też nocne napady duszności. Stan ten wywołany jest skurczem mięśni gładkich oskrzeli nazywany „spastycznym” zapaleniem oskrzeli. Leczy go się podobnie jak duszność napadową. Jednak leki rozkurczające oskrzela – np. preparaty na bazie na bazie bromku ipratropium mogą być niewystarczające. Toteż dla opanowania duszności i poprawy wydolności wysiłkowej korzystnie jest stosować doraźnie krótko działające leki rozszerzające oskrzela – zwłaszcza beta₂-mimetyki. Przy dłuższym narażeniu na czynniki drażniące oskrzela celowe jest stosowanie długo działających beta2-adrenomimetyków. Również u chorych, u których objawy się utrzymują pomimo stosowania innych leków, należy zwiększyć intensywność leczenia przez dołączenie długo działającego leku rozszerzającego oskrzela (beta₂-mimetyku [formoterolu lub salmeterolu] lub zastosować leczenie skojarzone krótko działającym beta₂-mimetykiem i krótko działającym lekiem przeciwcholinergicznym. Efektywnie działa również lek o nazwie teofilina, która rozluźnia napięcie mięśni oskrzeli, poprawia sprawność przepony, najważniejszego z mięśni oddechowych. zmniejsza ciśnienie w naczyniach krążenia płucnego. Teofilinę powinno się jednak stosować tylko po wcześniejszej próbie leczenia krótko i długo działającymi lekami rozszerzającymi oskrzela (tzw. wziewnymi) lub u chorych nietolerujących leków wziewnych, ponieważ stosowanie teofiliny wymaga monitorowania jej stężenia w osoczu oraz zwracania uwagi na interakcje zaostrzeń innymi lekami.

Leczenie duszność stale ograniczającej wydolność fizyczną

W zaawansowanej przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc oskrzela stają się wysoce niedrożne. Dowodem są coraz gorsze wyniki badań spirometrycznych. Zmiany obturacyjne stają się nieodwracalne. Uczucie duszności, czy wysiłku przy oddychaniu, zaczyna towarzyszyć choremu na co dzień. Powoduje to, że przy coraz lżejszych czynnościach przeszkadza mu brak tchu i stałe odczuwa duszności.  Wówczas obok leków już wymienionych u części chorych poprawę można uzyskać po zastosowaniu glikokortykosteroidów. Ponadto pomocna może być wspomniana już wyżej teofilina. ( Jednak u osób w podeszłym wieku, a tych jest większość - teofilinę powinno się stosować ze szczególną ostrożnością z powodu zmienności jej działania spowodowanej interakcjami z licznymi w tym wieku zwykle lekami stosowanymi w leczeniu współistniejących chorób).  Przy dużym nasileniu duszności, gdy dochodzi do upośledzenia wymiany gazowej w płucach i niedotlenienie krążącej krwi – wskazane są również leki nasercowe i stosowane w zaburzeniach krążenia: leki odwadniające, zwalniające czynność serca, przeciwdziałające zaburzeniom rytmu lub obniżające ciśnienie tętnicze. U części chorych stosuje się również tzw. przewlekłą domową tlenoterapię.
 

4. ZAOSTRZENIE POChP

Zaostrzenie przewleklej obduracyjnej choroby płuc
Zaostrzenie jest to utrzymujące się pogorszenie objawów choroby w stosunku do ich normalnego stanu w okresie jej stabilności. Pogorszenie to ma nagły początek i zdecydowanie przekracza normalną zmienność nasilenia objawów z dnia na dzień.
Jakie są najczęstsze objawy zaostrzenia?
Nasilenie duszności i kaszlu oraz zwiększenie ilości odkrztuszanej plwociny i zmiana jej koloru. Zmiana nasilenia tych objawów często wymaga zmiany leczenia.
Typowe przyczyny zaostrzenia POChP
1. Zakażenia przeziębieniowe i grypowe (rynowirusy, wirusy grypy, wirusy paragrypy, koronawirusy, adenowirusy, wirus RS)
2. Infekcje bakteryjne ( zakażenie dróg oddechowych bakteriami: Haemophilus influenzae i Streptococcus pneumonice, M. catarrhalis, Streptococcus aureus, P. aeruginosa).
3. Przyczyną zaostrzenia może być okresowy silny wzrost zanieczyszczenia powietrza (kurz, pyły, smog, ozon, dwutlenek azotu, dwutlenek siarki,itp).
4. W blisko 30% przypadków nie udaje się ustalić przyczyny zaostrzenia.