data dodania artykułu: 19 lipiec 2010
autor: Małgorzata Lech
Nadmierne pocenie asymetryczne jest związane z zaburzeniami w ośrodkowym układzie nerwowym. Może również pojawiać się w okolicach ciała, w których występuje inne schorzenie, np. w przebiegu zaburzeń jelitowych czy przy owrzodzeniach podudzi.
Nadmierne pocenie smakowe dotyczące nosa, czoła i warg, pojawiające się po zjedzeniu potraw gorących lub pikantnych może występować fizjologicznie. Częściej jednak jego przyczyną jest uszkodzenie układu nerwowego, w wyniku którego powstają nieprawidłowe połączenia nerwowe. Wówczas np. podczas żucia, zamiast odruchowego pobudzenia gruczołów ślinowych są pobudzane gruczoły potowe.
Leczenie nadmiernego pocenia jest bardzo trudne.
W przypadku zaburzeń neurologicznych albo innych schorzeń ogólnoustrojowych należy leczyć chorobę podstawową.
- W pozostałych przypadkach można stosować ogólnie leki hamujące drogą nerwową czynność gruczołów potowych.
- Jeśli jest to uzasadnione, dokonuje się nawet operacyjnego przecięcia odpowiednich nerwów zaopatrujących gruczoły potowe danej okolicy ciała (tzw. sympatektomia).
- Miejscowo zaleca się zasypki i roztwory zawierające kwas borowy, Zirkonium, formalinę i inne sole metali.
- Firmy kosmetyczne proponują duży wybór antyperspirantów, które są bardzo pomocne w niezbyt nasilonych przypadkach nadmiernego pocenia.
- Oczywista jest konieczność zachowania higieny i unikania bielizny oraz ubrań z tworzyw sztucznych.
Pocenie zmniejszone
O wiele rzadziej niż z nadmiernym poceniem mamy do czynienia z poceniem zmniejszonym (anhidrosis). Dolegliwość ta towarzyszy zwykle innym chorobom skóry lub schorzeniom ogólnoustrojowym. Jednym z zespołów, w których występuje ten objaw, jest wrodzony defekt ektodermalny. Oprócz niedorozwoju gruczołów potowych pojawiają się tu nieprawidłowości w owłosieniu, w budowie uzębienia, paznokci, w narządzie wzroku i układzie nerwowym. Ponadto zmniejszone pocenie można zaobserwować w rybiej łusce, w przebiegu twardziny oraz w trądzie. Główną dolegliwością w przypadkach zmniejszonego pocenia jest znaczna suchość skóry. W normalnych warunkach pot z wydzielanym przez skórę łojem tworzy rodzaj zawiesiny utrzymującej odpowiednie nawilżenie i natłuszczenie skóry.
Leczenie pocenia zmniejszonego jest wyłącznie objawowe i polega na natłuszczaniu i nawilżaniu skóry odpowiednimi preparatami. Można stosować w tym celu dostępne w aptekach preparaty używane do kąpieli (np. emulsja Oilatum, Balneum Intensiv, E 45), kremy i emulsje do ciała (np.: krem Oilatum, krem Lacti Care, lotion Balneum Intensiv czy rodzaj emulsji Porpy-Lacti Care).
Potówki i ropnie
Najczęściej spotykanym schorzeniem gruczołów potowych są pospolite potówki (miliaria). Powstają one w następstwie wzmożonego pocenia i utrudnienia w wydalaniu potu, w efekcie czego tworzą się pęcherzyki. Jeżeli umiejscowione są tuż pod warstwą rogową naskórka, mówimy o potówkach zwykłych. W przypadku głębszego umiejscowienia, mamy do czynienia z potówkami czerwonymi, a jeżeli znajdują się najgłębiej, na granicy skórno-naskórkowej, to mówimy o potówkach głębokich.
Potówki zwykłe powstają w następstwie silnego pocenia spowodowanego np. gorączką. Są to drobne, liczne pęcherzyki rozsiane na tułowiu. Nie powodują żadnych dolegliwości i ustępują samoistnie po kilku dniach, z lekkim złuszczaniem naskórka.
Potówki czerwone powstają pod wpływem wysokiej temperatury i wilgotności otoczenia. U osób dorosłych mogą np. pojawiać się w klimacie tropikalnym, a u dzieci w efekcie przegrzania. Mają postać czerwonych grudek, u dorosłych umiejscowionych na tułowiu, a u dzieci na karku, w pachwinach, pachach, na twarzy i w innych okolicach. Towarzyszy im uczucie pieczenia.
Nawracające potówki czerwone, zwłaszcza w klimacie tropikalnym, mogą przeistoczyć się w potówki głębokie. Potówki czerwone nierzadko ulegają wtórnie zakażeniom bakteryjnym. Leczenie potówek polega przede wszystkim na usunięciu przyczyn je powodujących, tzn. unikaniu przegrzewania, zwłaszcza dzieci. Miejscowo natomiast stosuje się papki z kwasem borowym i mentolem, a w przypadku powikłań bakteryjnych aerozole z dodatkiem antybiotyku.