Miażdżyca

Niezależnym czynnikiem ryzyka chorób naczyniowych, w tym rozwoju miażdżycy, zwiększającym niekorzystne działanie pozostałych czynników ryzyka jest cukrzyca typu 2. Bardzo ważne jest właściwe, ścisłe według wskazań lekarskich leczenie cukrzycy. Oprócz przyjmowanych środków farmakologicznych konieczna jest odpowiednia dieta i aktywność fizyczna.

» Jakie choroby związane są z miażdżycą?

Miażdżyca tętnic jest wspólną przyczyną choroby wieńcowej, zawału serca, zaburzeń przepływu krwi w tętnicach szyjnych i mózgowych z udarem mózgowym, zaburzeń przepływu w innych narządach jak np. nerki oraz chromania przestankowego kończyn dolnych.

Skutkiem miażdżycy naczyń wieńcowych jest choroba niedokrwienna serca oraz zawały serca. Serce oplecione jest siecią odżywiających je naczyń przypominających wieniec - stąd nazwa „naczynia wieńcowe”. Oznaką miażdżycy tętnic odżywiających serce jest zmniejszenie przepływu krwi przez naczynia wieńcowe, co z kolei jest przyczyną dusznicy bolesnej. Ból i pieczenie za mostkiem podczas wysiłku lub zdenerwowania świadczyć mogą o chorobie wieńcowej. Utrudnienie dopływu krwi do serca przez miażdżycę, a w szczególności pęknięcie blaszki miażdżycowej grozić może całkowitym zablokowaniem tętnicy wieńcowej przez skrzep krwi. Sytuacja taka prowadzić może do zawału serca. W przypadku pojawiania się bólów w klatce piersiowej należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza. W diagnostyce wykorzystuje się EKG, próbę wysiłkową oraz badania laboratoryjne (po pobraniu krwi).

Inną dolegliwością związana z miażdżycą naczyń może być chromanie przestankowe. Tak określa się ból kończyn dolnych pojawiający się po przejściu określonego dystansu. Chromanie wskazuje na obecność zmian miażdżycowych w tętnicach doprowadzających krew do kończyn dolnych, a ból powstaje w związku z niedokrwieniem mięśni, które na skutek intensywnej pracy wymagają większego ukrwienia. Blaszki miażdżycowe zwężające naczynie, które w warunkach spoczynku jest całkowicie wydolne, w czasie wysiłku uniemożliwiają dostarczenie zwiększonej ilości krwi tętniczej do mięśni. Stąd ból podczas chodzenia. W diagnostyce pomocne jest badanie USG naczyń kończyn dolnych - należy wykonać dopplerowskie badania przepływów w tętnicach kończyn dolnych, z oznaczeniem wskaźnika kostkowo-ramiennego (ABI – ankle brachial index), który prawidłowo wynosi 0,9-1,2.

Zaawansowana miażdżyca tętnic szyjnych prowadząc do ich zwężenia powodować może udary mózgu. Procesem miażdżycowym zajęte mogą być też tętnice mózgowe, a ich nagłe zamkniecie jest przyczyna udarów.

» Jakie badania wykonuje się dla podstawowej oceny zdrowia?

Jest kilka prostych badań, które mogą dać obraz stanu zdrowia organizmu. Oznacza się zwykle morfologię krwi, wskaźniki zapalne: OB i/lub CRP. Prostym, ale i podstawowym badaniem jest zmierzenie ciśnienia tętniczego (norma: poniżej 140/90 mm Hg). Kolejnym badaniem jest zmierzenie poziomu cholesterolu (norma do 5,2 mmol/l, nie powinien być „wyższy”) oraz frakcji lipidowych HDL (tzw. „dobry cholesterol” – powinien wynosić powyżej 1,0 mmol/l dla mężczyzn, a powyżej 1,3 mmol/l dla kobiet) oraz LDL (tzw. „zły cholesterol” – norma do 2,6 mmol/l). Oznacza się też poziom triglicerydów. Ponadto wykonuje się pomiar poziomu cukru we krwi (norma od 3,3 do 5,6 mmol/l). Jeśli istnieje podejrzenie cukrzycy wykonuje się doustną próbę obciążenia glukozą. Próba ta jest bardzo prosta w wykonaniu: oznacza się poziom cukru we krwi na czczo a następnie 120 minut po wypiciu szklanki wody z 75 g glukozy.

» Leczenie.

Nie ma lekarstw działających bezpośrednio na miażdżycę. Najlepszą metodą jest profilaktyka, czyli zwalczanie czynników ryzyka. Leczenie wdraża się, kiedy już dojdzie do rozwoju zmian miażdżycowych. Stosuje się leki obniżające ciśnienie tętnicze u osób z nadciśnieniem. Używane są również leki obniżające krzepliwość krwi (kwas acetylosalicylowy) i poziom cholesterolu (głównie statyny). Leczenie to ma jednak tylko charakter wspomagający właściwe odżywianie, aktywność fizyczną, bezwzględnie należy porzucić palenie.