Miażdżyca

» Jak przebiega proces miażdżycowy?

Miażdżyca to przewlekły, postępujący proces chorobowy. Pod wpływem wielu czynników dochodzić może do uszkodzenia błony wewnętrznej naczyń tętniczych, zmiany komórek mięśni gładkich ściany tętnicy i tworzenia tkanki łącznej. Na skutek patologicznych procesów wytwórczych i zwyrodnieniowych powstaje i narasta zwężająca tętnicę płytka miażdżycowa. Ta płytka w ścianie tętnicy ulega potem zwapnieniu. Co tworzy taką płytkę? Głównie lipidy - cholesterol i jego estry. Ważną rolę w procesie miażdżycowym odgrywa układ krzepnięcia. Początkowo, po uszkodzeniu śródbłonka (błony wewnętrznej tętnicy) tworzą się drobne przyścienne zakrzepy. W bardziej zaawansowanej chorobie, w późniejszym okresie taka płytka miażdżycowa może pękać, dochodzi wtedy do większych zakrzepów, niekiedy z zamknięciem światła całej tętnicy, co powoduje przerwanie przepływu krwi. Krew płynąc do tkanek poprzez tętnice odżywia jak wiadomo te tkanki. Jeśli tętnica zostanie zamknięta przez zakrzep powstały wskutek procesu związanego z pęknięciem płytki miażdżycowej może dojść do martwicy, a więc zawału obszaru narządu zaopatrywanego przez to naczynie. Taki właśnie jest mechanizm powstawania zawału serca i zawału mózgu.

» Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy.

Poznano czynniki przyspieszające i nasilające tempo rozwoju miażdżycy, znane jako czynniki zagrożenia, czyli tzw. czynniki ryzyka. Jest ich wiele. Zalicza się tutaj uwarunkowania genetyczne, płeć (częściej chorują mężczyźni), zanieczyszczenie środowiska, stres psychospołeczny, wiek – tych czynników w zasadzie nie udaje się zmniejszać, modyfikować, są to czynniki niepoddające się kontroli człowieka.

Jest jednak druga grupa czynników ryzyka, nazywana przez lekarzy modyfikowalnymi: niewłaściwe odżywianie, otyłość, cukrzyca, palenie tytoniu, braku ruchu, stres, nadciśnienie tętnicze – one nasilają i przyspieszają miażdżycę. Można jednak w pewnym zakresie wpływać na wymienione czynniki. Pełny sukces w zapobieganiu miażdżycy będzie łatwiejszy do osiągnięcia, jeśli będzie się zwalczać wiele czynników jednocześnie.

Jedną z przyczyn nasilającą proces miażdżycowy jest palenie. Palenie tytoniu, oprócz powodowania mnóstwa innych schorzeń (nowotwory, obturacyjna choroba oskrzeli) wywiera silny miażdżycorodny wpływ na tętnice. Substancje zawarte w dymie tytoniowym dostając się do płuc, dalej do krążenia, powodują uszkodzenie śródbłonka tętnic, zwiększoną gotowość zakrzepową krwi i niekorzystny wpływ na lipoproteiny osocza. Niestety także bierne palenie papierosów, czyli wdychanie dymu z papierosa, którego pali ktoś obok, w tym samym pomieszczeniu, przyspiesza miażdżycę. Jeżeli chce się zapobiegać rozwojowi miażdżycy, konieczne jest całkowite zaprzestanie palenia tytoniu. Rzucenie palenia ma ogromny wpływ na poprawę zdrowia.

Ruch i aktywność fizyczna mają bardzo pozytywny wpływ na zdrowie, zapobiegają rozwojowi miażdżycy. Spacery, bieganie, pływanie, jazda na rowerze – są zarówno rozrywką, sposobem rozładowania stresu, jak i najlepszym „lekiem” przeciwmiażdżycowym. Ćwiczenia fizyczne wywierają korzystny wpływ na lipoproteiny osocza, dochodzi do wzrostu cholesterolu HDL (tzw. „dobry cholesterol”), redukcji zawartości w osoczu LDL (tzw. „zły cholesterol”), obniżenia ciśnienia tętniczego krwi, poprawy tolerancji glukozy oraz wzrostu wrażliwości tkanek na insulinę.

Na pewno znany wszystkim jest cholesterol, o którego właściwy poziom apelują lekarze. Jego nadmiar może odkładać się w ścianach tętnic, zwężając je i utrudniając swobodny przepływ krwi. Żywienie sprzyjające profilaktyce miażdżycy powinno cechować się niskim spożyciem nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu (należy unikać pokarmów bogatotłuszczowych, „tłustych”), a wysokim spożyciem błonnika pokarmowego i witamin (owoce, warzywa, soki, mięso gotowane a nie smażone w tłuszczu). Przekarmianie sprzyja występowaniu nadwagi, otyłości. Redukcja nadwagi u otyłych powoduje zmniejszenie ryzyka zawału serca.

Kolejnym czynnikiem przyspieszającym rozwój miażdżycy jest nadciśnienie tętnicze. Przyjmuje się obecnie za górną granicę normy ciśnienie o wartości 140/90 mm Hg. Ciśnienie wyższe powinno być leczone. Zwiększone ciśnienie krwi fizycznie może uszkadzać śródbłonek tętnic. Wielu nadciśnieniowców nie wie o swojej chorobie lub leczy ją w sposób niewystarczający. Często bardzo ciężko jest przekonać pacjenta o konieczności rozpoczęcia systematycznego leczenia farmakologicznego choroby, ponieważ nadciśnienie tętnicze „nie boli”, nie jest odczuwalne przez chorego. Jednak jego następstwa mogą być bardzo poważne. Właściwe leczenie ma ogromne znaczenie dla zdrowia pacjenta. Dla własnego dobra należy mierzyć regularnie ciśnienie tętnicze krwi, w razie jego podwyższenia zgłosić się do lekarza.