Punkcja lędźwiowa służy do pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego z okolicy kręgosłupa lędźwiowego.

Zabieg wyonywany jest aby sprawdzić wartość ciśnienia płynu mózgowo-rdzeniowego lub pozyskać próbkę do dalszych badań (stwierdzających np. zakażenie lub krwawienie) lub zmniejszyć ciśnienie płynu uciskającego mózg przez upuszczenie płynu  lub wprowadzić lekarstwa docierające bezpośrednio do układu nerwowego.

Nie ma specjalnych zaleceń przed punkcją lędźwiową. Można przyjmować posiłki, brać lekarstwa chyba że lekarz zaleci inaczej.

Pacjent jest układany na boku z kolanami podkurczonymi do klatki piersiowej. Lekarz odkaża miejsce wkłucia, następnie wstrzykuje lek miejscowo znieczulający. Igła do pobrania płynu jest wkłuwana do przestrzeni z płynem mózgowo-rdzeniowym. Następnie płyn mózgowo-rdzeniowy jest pobierany do próbówek do dalszych badań laboratoryjnych.

Po badaniu należy leżeć płasko przez okres 12 do 24 godzin. Przez kolejną dobę należy unikać ćwiczeń. Jeżeli pojawi się ból głowy powinno się położyć na kolejne 12 do 24 godzin lub dopóki ból nie ustanie. Należy pamiętać o wypijaniu dużej ilości płynów. Jeżeli ból głowy utrzymuje się, należy powiadomić lekarza domowego, lub lekarza w szpitalu, który wykonywał punkcję.

W zależności od tego w jakim celu została wykonana punkcja lędźwiowa lekarz samodzielnie ocenia wyniki badań.