Wrażliwość biocenozy pochwy na wszelkie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne mogące prowadzić do wyeliminowania lub zmniejszenia liczebności pałeczek kwasu mlekowego, a tym samym zwiększenia ryzyka inwazji drobnoustrojów patogennych i pojawienia się objawów zakażenia sprawia, że z tymi dolegliwościami kobiety najczęściej zgłaszają się do gabinetów ginekologicznych. Do zaburzeń prawidłowej biocenozy pochwy dochodzi często podczas ciąży, w okresie połogu, na skutek naturalnego starzenia się organizmu, czy też w wyniku zabiegów chirurgicznych wykonywanych w obrębie pochwy czy na szyjce macicy lub w jej jamie. Prócz zaburzeń hormonalnych prawidłową mikroflorę pochwy mogą zaburzać różnego rodzaju stany patologiczne narządów płciowych, choroby ogólnoustrojowe np. cukrzyca, choroby wątroby, niedokrwistość, awitaminozy, przyjmowane leki hormonalne czy antybiotykoterapia. Nadmierna aktywność seksualna, jak również nieprawidłowe nawyki higieniczne, jak częste irygacje pochwy, stosowanie mydeł i środków do higieny intymnej czy używanie tamponów dopochwowych, również mogą zaburzać naturalne środowisko w pochwie.
W wydzielinie pochwowej najczęściej spotykanymi drobnoustrojami są:
- Pałeczki kwasu mlekowego – Lactobacillus vaginalis
- Paciorkowce – Streptococci – S. agalactiae, typowym gatunkiem jest S. pyogenes (paciorkowiec ropny), który może powodować zakażenie uogólnione
- Enterokoki –- Enterococcus faecalis, Streptococcus faecalis (paciorkowce kałowe) – bakterie komensale (bytujące w pochwie), w określonych warunkach mogą być zjadliwe
- Ziarniaki – należą do rodziny Micrococcaceae – bakterie komensalne skóry i błon śluzowych, jeśli występują w gronach nazywane są gronkowcami (Staphylococci), w pochwie pojawiają się najczęściej S. aureus (gronkowiec złocisty) oraz S. epidermidis (gronkowiec skórny)
- Przecinkowiec – Vibrio – główny alkalizator środowiska pochwy, niekiedy może być chorobotwórczy
- Bakterie krętkowe – Spirochaetaceae –, najczęściej spotykany rodzaj w pochwie, to Borrelia
- Gonokok – Neisseria gonorrhoeae (dwoinka rzeżączki)
- Pałeczka okrężnicy – Escherichia coli – należy do rodziny Enterobacteriaceae
- Odmieniec pospolity – Proteus vulgaris - należy do rodziny Enterobacteriaceae, bakteria komensalna, w określonych warunkach może być patogenna
- Maczugowate – Corynebacteriaccae – rzadko chorobotwórcze (C. Pseudodiphteriticum, C. xerosis)
- Enterobacter - należy do rodziny Enterobacteriaceae, najczęściej spotykany rodzaj w pochwie, to E. cloacaae, w warunkach sprzyjających może być patogenna
- Pałeczka zapalenia płuc – Klebsiella pneumoniae – wywołuje zakażenie narządu płciowego żeńskiego
- Pałeczki Pseudomonas – chorobotwórcza jest pałeczka ropy błękitnej P. aeruginosa, jest to bakteria mało złośliwa, lecz w przypadku infekcji trudna do leczenia
- Pałeczka pochwowa – Gardnerella vaginalis – wywołuje bakteryjny nieżyt pochwy (tzw. bakteryjną waginozę)
- Drożdżaki – Candida albicans, C. pseudotropicalis i inne – wywołują zakażenia grzybicze
- Pierwotniaki – Trichomonas vaginalis (rzęsistek pochwowy) – wywołuje rzęsistkowe zapalenie narządu płciowego.
- Mykoplazmy – Mykoplazma hominis, Ureaplazma urealyticum - mikroorganizmy, które powszechnie występują w pochwie aktywnych seksualnie kobiet, mogą one być składnikiem prawidłowej biocenozy pochwy, jednak w sprzyjających warunkach wykazują właściwości patogenne
Skład flory bakteryjnej pochwy u każdej kobiety jest inny i ulega ciągłym zmianom w ciągu cyklu płciowego. Najczęściej bakterioskopowa ocena wydzieliny pochwy umożliwia w ok. 90% na różnicowanie zaburzeń biocenozy pochwy, jednak w przypadku n.p. zakażeń mieszanych (bakteryjne, wirusowe, grzybicze) konieczne jest przeprowadzenie bardziej szczegółowych testów diagnostycznych ukierunkowanych na dany drobnoustrój podejrzany o wywołanie infekcji. W celu postawienia prawidłowej diagnozy zakażenia, prócz wyniku badań diagnostycznych niezbędne jest zebranie dokładnego wywiadu, analiza dolegliwości oraz występujących objawów.
opracowano na podstawie:
- Wiadomości Położniczo-Ginekologiczne 2/1998 – „Zapalenia pochwy – praktyczny przewodnik diagnostyczno-terapeutycznych” David M. Plourd
- Wiadomości Położniczo-Ginekologiczne 2/1998 – „Przebieg zapaleń pochwy – od urodzenia do menopauzy” James A. McGregor
- „Zakażenia perinatalne” Z. Słomko, K. Drews
- Ginekologia po Dyplomie nr 5/2005 – „Rozważania na temat diagnostyki i leczenia zapaleń pochwy” Dawid E. Soper