Gdy bolą stawy - choroba zwyrodnieniowa

Proces zwyrodnieniowy dotyka najczęściej dużych stawów, głównie stawów kolanowych i stawów biodrowych. Zmiany chorobowe mogą także pojawiać się w kręgosłupie oraz w niektórych stawach rąk.

» Przyczyny zwyrodnienia stawów.

Przyczyną dolegliwości jest uszkodzenie chrząstki stawowej (ochronnej warstwy pokrywającej kość w stawach) a następnie leżącej pod chrząstką samej kości. Takie uszkodzenie wywołuje zapalenie okolicznych tkanek.

Choroba zwyrodnieniowa stawów powstaje wskutek „zużycia” stawów. Urazy mechaniczne, stałe obciążanie stawów w ciągu całego życia doprowadza do mechanicznego ścierania się chrząstki. Stawy poddawane są większym obciążeniom w przypadku nadwagi i otyłości (!), w przypadku wad postawy lub zaburzeń czucia.

Udział w powstawaniu choroby zwyrodnieniowej ma także starzenie się samej chrząstki – z wiekiem dochodzi do rozluźnienia jej włóknistej struktury, co osłabia odporność na obciążenia. Pewne znaczenie mają również czynniki genetyczne.

Chrząstka ulega także uszkodzeniu w przewlekłych stanach zapalnych stawów (w takich chorobach jak reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa).

Organizm broni się przed uszkodzeniem chrząstki stawowej, dlatego równolegle obok procesów uszkadzających chrząstkę zachodzą zmiany regeneracyjne. Ostatecznie jednak dochodzi do uszkodzenia powierzchni stawu, tworzenia nadżerek i torbieli pod chrząstką. Zmianom zapalnym ulega błona maziowa - warstwa wyściełająca staw od wewnątrz. Procesy odtwórcze doprowadzają do powstania tkanki bliznowatej i nowej warstwy kości pod chrząstką. Staw taki jest jednak zwyrodniały, jego nierówna powierzchnia jest przyczyną bólu, sztywności, utrudnień ruchu.

» Objawy choroby.

Najważniejszym i najbardziej dokuczliwym objawem choroby zwyrodnieniowej jest ból stawów. Występuje podczas ruchu, a maleje bądź ustępuje w spoczynku. Kolejnym objawem choroby jest sztywność w stawach, szczególnie po okresie dłuższego bezruchu (sztywność poranna). Po rozruszaniu się, któremu może towarzyszyć tzw. trzeszczenie w kościach, to uczucie sztywności mija. Stawy mogą być bolesne w dotyku, nadmiernie ocieplone i obrzęknięte. Wokół stawów palców rąk często można stwierdzić guzki. W zaawansowanej chorobie obserwuje się zniekształcenie stawów, kości skierowane są w stosunku do siebie pod nieprawidłowymi kątami. Może dojść również do ograniczenia ruchomości zajętych stawów.

» Inne choroby stawów.

Choroba zwyrodnieniowa nie jest tym samym, co inne choroby stawów. Zupełnie inną jednostką chorobową, mającą inne podłoże i przyczyny oraz inaczej leczoną jest np. reumatoidalne zapalenie stawów. Istnieje szereg chorób reumatycznych, których objawami mogą być bóle i obrzęki stawów.

Przyczyną dolegliwości stawowych może być uraz stawu, deformacja pourazowa stawu, zapalenie na tle zakaźnym (np. ropne zapalenie stawu) lub zapalenie spowodowane obecnością kryształów (np. w dnie moczanowej), wielokrotne wylewy krwi do stawu (w hemofilii).

W zależności od obrazu klinicznego i podejrzeń lekarza, wykonuje się szereg badań laboratoryjnych, mających na celu wykluczenie innych przyczyn dolegliwości. Ma to ogromne znaczenie dla właściwego przyczynowego leczenia choroby. Ponadto ważne dla rozpoznania jest wykonanie zdjęcia radiologicznego stawu.

» Postacie choroby.

Koksartroza.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych (coxarthrosis) należą do najczęstszych i najważniejszych form choroby. Obciążenie stawu biodrowego jest bardzo duże. Pacjenci skarżą się na ból w okolicy pachwiny, choć może on również promieniować do kolana, będąc przyczyną pomyłek diagnostycznych. Ból maleje podczas spoczynku. Później dołącza się także ograniczenie ruchów. Chory miewa trudności z założeniem nogi na nogę, częste jest skrócenie chorej kończyny np. na skutek przykurczu w stawie. W tej postaci choroby zwyrodnieniowej wykorzystuje się często wstawianie w miejsce zniszczonego stawu sztucznej endoprotezy (operacyjnie).