Cykl miesiączkowy związany jest z łańcuchem przemian hormonalnych następujących mniej więcej raz w miesiącu w organizmie kobiety w okresie płodności. Cykl zjawisk umożliwia uwolnienie komórki jajowej i, jeśli została zapłodniona, jej zagnieżdżenie w macicy i rozwój płodu. Najbardziej dostrzegalnym zewnętrznym objawem cyklu miesiączkowego jest comiesięczne krwawienie, przy którym błona wyścielająca ścianki macicy jest usuwana, jeśli nie nastąpiło zapłodnienie. W trakcie cyklu w organizmie zachodzi jednak znacznie więcej przemian.
Typowy przebieg cyklu
Typowy cykl miesiączkowy trwa około 28 dni, aczkolwiek jego dokładna długość jest u każdej kobiet kwestią indywidualną. Umownie za pierwszy dzień cyklu przyjmuje się pierwszy dzień krwawienia.
Dni od 1. do 5.
Obniżający się poziom progesteronu wyzwala początek miesiączki - oddzielanie błony wyścielającej wnętrze macicy. W tym czasie hormony wytwarzane w przysadce mózgowej, pobudzone sygałem z części mózgu zwanej podwzgórzem, kontrolują dojrzewanie komórki jajowej w jajniku, co z koleju powoduje wzrost poziomu innego hormonu, estrogenu.
Dni od 5. do 14.
Krwawienie miesiączkowe zwykle ustaje po 5 dniach. Przez kilka następnych dni z pochwy może wydobywać się śluz wytwarzany w szyjce macicy. Między 9. a 13. dniem poziom estrogenu osiąga maksimum i śluz staje się przezroczysty i rzadki. Jest to początek dni płodnych. W 13. dniu cyklu poziom hormonów przysadkowych regulujących dojrzewanie i uwolnienie komórki jajowej także osiąga maksimum, temperatura ciała wzrasta o około 0,5 st. Celsjusza i w 14. dni następuje jajeczkowanie (owulacja).
Dni od 15. do 23.
Po jajeczkowaniu, jeśli komórka jajowa nie została zapłodniona, poziom estrogenu zdecydowanie spada i pęcherzyk Graafa, z którego uwolniła się komórka jajowa, przekształca się w gruczoł zwany ciałkiem żółtym, wydzielającym progesteron. W 15.-16. dniu cyklu można zaobserwować gęsty galaretkowaty śluz wydzielany z szyjki macicy, po czym już do końca cyklu wydzielanie śluzu jest znikome lub całkowicie zanika.
Dni od 24. do 28.
Aktywność ciałka żółtego zaczyna się zmniejszać w miarę jego zamierania i poziom progesteronu spada. U niektórych kobiet mogą wystąpić objawy przedmiesiączkowe, jak nadwrażliwość piersi i zmiany nastroju, zwłaszcza drażliwość i depresja. Może pojawić się nieznacznie powiększenie brzucha, wynikające z zatrzymania płynów w organizmie. Nadejście miesiączki jest sygnalizowane spadkiem temperatury ciała o około 0,5 st. Celsjusza.